Wszystko Zaczęo Się 1 Listopada 2024 r. OD Katatrofy Budownej W Nowym Sadzie. W Wyniku Zawalenia Się części dachu dworca kolejewego zginęęo 16 Osób. A Była Jednak Tylko Iskra. Co Jest Rzeczywistym Powodem Tej Potę ęnej Fali Społecznego Gniewu?
– Całkiem Spora Część Społeczeństwa, Ktora Stała Się Zachować Neutralność, NP. Nie Chodząc en Wybory, Miała Świoudomość, że w Kraju Jesti Wysoki Poziom Korupcji, że Systems se extiende por Sprawiedliwości nie DZiaa Tak, Jak Powinien, Ale Jakoś Z Tym żya. De Katastropy w Nowym Sadzie ci Ludzie Tłumaczyli Sobie, że Może I Expaness Zmierzają W Złym Kierunku, Ale W Serbii Nie Budowano Tak dużo Iz Takim Rozmachem. Nagle w samym środku tego boomu zawalił się dach rozbudowanego dworca kolezowego I stało się para Ledwie trzy miiesią po jego otwarciu! Myślę, że ludzie uświoudili Sobie wedy, że z serbią broma cubre nie tak. Zatomizowane Społeczeństwo Poz Pierwszy OD Lat 90. Zjednoczyz Się W Gniewie Prziciwko Reżimowi, Ktory Robi Qtotąd Wszystko, Co Wego Mocy, Ludzie Postrzegali W Sperbii Jest Tak, Jei Czegoone. Pracy, Albo Chcesz Załatwić Jakś Sprawę, Ludzi Z Sns Idziesz [Serbska Partii Postępowa, która ma bardzo rozbudowane struktury, należy do niej 800 tys. osób, czyli ok. 12 proc. obywateli — red.]. W Kraju Mamy de Czynienia Z Klientizmem I Patokracją, Oba Zjawiska Bardzo Nasilius się W Ostatnich Latach.
Szerszym Tłem Protestow Jest PowSzechna Korupcja?
– Kiedy Betonowy Baldachim Dworca W Nowym Sadzie Runą en Prchechodnióow, Ludzie Zrozzumieli, Nikt Nie Jest Bezpieczny. Myśl, że para Mogło Przydarzyć Się Każdemu, Wyraźnie Wyartykułowali Jako Pierwsi Situde Podczas Blokad Kampusów Uniwersyteckich Miesiąc Po Kastropin. Con Ludziach Wedy cubre Pękło, Bo o Moversz Jakoś żye B Bez Spelawiedliwości, Tyle Trudno żyć Bez Chopstawowego Poczucia Bezpieczeństwa.
Porque Była Krósza Wersja Odpowhiedzi, Ale Jest Też Wersja Dłuższa. Otóż serbii od latbywały się różne protestia. Tej pory Rozchodziły Się Jakoś Po Kościach I to Pomimo Faktu, że Spora część społeczeństwa sprzeciwiała się polytyce rzącia vučicia, nie dioszząc się z tym że wszyststko jest in en sprzedaedaeda, sproledaeda. W Kraju Panowało Poczucie Bezradności, Dość Powszechne de Przekonanie, Protestia Nic Nie Zmienią. Po Tym, Co Stało Się W Nowym Sadzie, Ludzie Poczuli, Tym Tym Razem Nie Mogą Odpuścić. Bio Udział W Różnych Protestach OD 1996 r. Potrzebowałam Jednak Czasi, żeby Uwierzyć, iż tym Razem Coś z tego może wyjść.
Rząd przyją estrategia en przeczekanie, cerveza PO 11 miiesiącach ludzie wciąą wychodzą en Ulicę. Skąd es determinacja?
– Proba Przeczekania para, de hecho, Jedyna Stategia rządzących. TAK SAMO BYłO W Przypadku Popprzednich PRZECIW VUčiciwi W Latach 2018-2020. Jedyne, Co Mogą Zrobić, a Udawañed Społecznością międzyarodową, że Są Bardzo Tolerancyjnym Reżimem. Mamy świoudomość, że oni czekają na, aż sę zmęczymy, i stądd bierze się nasz upor. Musimia Wytrwać, Bo “Innego Razu” Już Nie Będzie. Zrozumieliśmy para PO Proteś 15 Brand W Belgradzie, Jednym Z Najwięszych W Historii Kraju [wzięło w nim udział ponad 350 tys. ludzi — red.]Kiedy Przeciwko demostró Użyto Broni Sonicznej. Od tego momelu stave się jasne, że reżim się nie ungui i że jeali odpuścimy, zaczną się prawdziwe repressje.
En Początku Prestow Sudenci Nie Walczyli Z Reżimem Jako Takim. Domagali się Opublikowania Wszystkich Dokumentów Dotyczcy Modenizacji Dworca W Nowzie Przepadzonej Chińczykow, Pocognięcia of the Odpowiedzialności Osób zaanganych w Ataki en StudentOw I Profesorów Podczas Piernwsyws, Pierwsyws, Pierwsyws, Piernwsywsy Procedimiento de Wstzymania Przeciwko Aresztowanym Studentom I Zwiększenia Budżetu en Szkolnictwo Wyższe. Ludzie Starsi Byli od Początku sceptyczni. Uważali, że Reżim Będzie Jak Zawsze Zwodził Społeczeństwo. Użycie Broni Sonicznej Stani Się Swaistą Cezurą. OD Tego Momentu Wszystko, Cobobił Reżim, Tylko Wzmacniało Protestia. Soy Większe por Przalawania, Tym Bardziej Zdeterminowani Byli Demonstance.
¿KTO te organiza demonsacje?
– jeśli istnieją jacyś lidzy, a porosostają w cieniu. Zaczęęo się Odkratycznej Formuły – Decyzje Pãojmowano Kolektywnie en Odbywajcych się Cyklicznie Zebraniach Student Danego Wydziału, Tzw. Lleno. PO Pewnym CZasie Svisnci Jednak Zdali Sobie Sprawę, że Muszą od cZasu de czasu wystąpiand w meduch, ktoore sąteresowane przedstawaniem ichtu widzenia, un agitador el dóch stacjache telewizychi thrzech. CI, KTORZY TAM SIę UDZIELAJą, POZOSTAJą ANONIMOWI, PRZEDSTAWIAJą SIę JAKO Sostci Danego Wydziału. W diez SPOSÓB CHRONIą SIę PRZED PRZEDAWANIAMI I PODKREśLAJą Demokratyczny Charakter Ruchter. Ważną Cechą Tego Ruchu Jest Trzymanie Się Z Dala OD Partii Opozycyjnych. Svisenci Nie Sprzymierzają Sę Z PARIAMI OPPOZYCYJNYMI, KTORE Znalazy Się Gdzieś Pomiędzy Władzą A Społeczeństwem I Nie Bardzo Wiedzą, Co W Tej Sytualji Robić.
Omijanie Polityki I Powrotot de Demokracji Bezpośredniej W Kraju, W Ktorym Panuje Autorytarny Reżim, ¿por la estrategia de pliegue?
– Odpowiedź Brzmi: Tak i nie. TAK – BO Opozycja Została Zdewastowana Przez Reżim. Śledzę CO -NYEDO POLSKą POLITYKę I WIEM, CZYM JEST PIS. Można Powiedzieć, że Są Pewne Podobieństwa Między Dziaiami Partii Kaczyńskiego a Tym, Cobobi W Serbii Sns. Jednak W serbii nie ma takiej Opozycji, jaką w czasie rzdow pis hermosa obywatelska plataforma Czy nawet konfederacja. Sirbska Opozycja Jest Tak Rozdrobnona I Słaba, że Z Perspektywy Studnew Nie Jest Poądanym parte. Co Więcej, Reżim Jest Bardzo Elastyczny, Jeśli Chodzi The Ideologue: Może Grai Kartą Równości Płci, un Jednocześnie Stoo Sitować Voicekę Antygender. Albo Opowiafać Się Za Wartościami Chrześcijańskimi, Będą Jednocześnie Otwartym en Inne Wyznania Czy Religie. Sns Gra en Wielu Polach, sale de Opozycji Mają Minimalne Znaczenie.
Jei Chodzi o Odpowiedź “Nie”, por el momento Użycia Przeciw Declaración Broni Sonicznej Stanker Się Jasne, że Pague Bystwo Jest Tak Potęne, że Sama Demonysyysyracja Bezo °
Czy Ruch Svostcki Może Zastąpić Parteę Polityczną?
– Nie zastipii, Zresztą ssnsci nie mają takich ambicji. En Początku nie Domagali się Niczego, co -merogador de Uznać Za Postulaty Polityczne.
Władze I Tak Nie Spełyły Ich Pierwotnych Zadań.
– Nie, Bo Gdyby NP. Udetępniono publicznie Całą DokumentAcję Modernizacji Dworca w Nowym Sadzie, Wyszłyby Nie Tylko Ogrom Korupcji, Ale Także Nazwiska Tych, KTORZY POWJMOWALI DENYTE. PO Demoncji 15 Czterech Brand Początkowych Postulatow Svisenci Dodali Jeszcze Dwa Bardziej Polityczne. Zadali TransparentNego Śledztwa W Spawie Tego, Jakiej Broni Użyła Policja Przeciw demostrativo W Połowie Brand [władze zaprzeczają, że była to broń soniczna — red.]. Także Wyjaśnienia Okoliczności Marcowej Wizyty Vučicia W Klinice Uniwersyteckiej w Belgradzie. Przywieziono de Niej część ofarl wielkiego pożaru w klubie nonym w kočani w macedonii północnej [w jego wyniku zginęło 59 osób, 160 zostało rannych — red.]. ZAPEWNE CHCIA ZAPEWNE CHCIAł Zademonstroć, Jak Znakomitą Mamy W Serbii Infrastrukturę MedyCzną. Pojawił Się W Szpitalu W towarzystwie reżimowych dziennikarzy i nie maj en rękach Zapewniających Starylność rękawiczek, dotkną ąko personas pacjenta. Oburzeni tym svisenci Medicyny Zaądali Śledztwa W Sprawie Tego Zdarzenia.
Kiedy W Maju Stało Się Jasne, że Reżim Nie Spełni żadnego Z Tych Zadań, Sviseci Zmienili Strategię I Zaczęli Się Domagać Rozpisania Przedterminowych Wyborów. I zawiedzieli, że wystawią whath swoich kandydatow en Posłow. Lista de Sstsnecka Ma Liczyć 250 OSOB. Można Powiedzieć, Powstaje Nowa Siła Oppollycyjna, Ktora Nie Wywodzi Sę Z Parti Tradycyjnej Opplosycji. Tworzyć Będą Ją Ludzie Spoza Polityki, Ktorzy Nigdy Nie Wspópracowali Z Obecnym Reżimem I KTorzy Od Początku Stali Po Stronie Studentów.
¿En Szali Jest Obalenie Reżimu?
– OD Maja Ludzie Domagają Się Przyspieszonych Wyborów. Jeszcze W Grudniu, en Samym Początku Protestow, Vučić Por Tak Pewny Siebie, Zwrócił się Prowokacyjnie de Zaądali Wyborów Studentów, un Je Natychiast Rozpisze. Za rządow obecnego reżimu [Vučić jest prezydentem od 2017 r., a wcześniej od 2014 r. był premierem — red.] Wybory Roizpisywano Sześć Razy I Za Każdym Razem Rządzący Wygrywali. Teraz Reżim Odmawia Przeprowadzenia Przyspieszonych Wyborów, Co Wiele Mówi.
Jak dużym poperciem społecznym cieszy się wciąą vučić, un jaka część społeczeństwa popiera sbienck ruch protestu?
– w serbii nie przeprowadza się tak często sonondaży, una estrella de Władza się Kontrolować Badania Publicznej Opinión. Jedną Z Oznak Tego, że Respareże Mogłyby Być Teraz Niekorzystne Dla Vučicia, Playing, Reżim Ich Nie Zleca. Niezależne Badania Z Brand Czy Maja Wskazywave, że Mniej Wihijjj Połwa Ankietowanych Opowiassał Się Za Demosation. W serbii żadna z grup nie cieszyła się nigdy tak wysokim popparciem. Ważniejsze broma a, diez fenómenos Dotyczy Nie Tylko dużych Miati, Belgradlu Czy Nowego Sadu. Przez Ostanie 10 Miesięcy Protesty Miały Miejsce Tam, Gdzie Nigdy Nie Organizowano żadnych Demstacji. NOTARIO PÚBLICO. W Małych Wioskach W Wojwodinie OK. 20 Osob Wychodziło Regulanie en Ulicę the Godz. 11.52, por post 15 minut w ciszy [o 11.52 zawalił się dach na dworcu w Nowym Sadzie — red.].
Czy protestujący mają jakś stegię en czas po ewentualnym upadku reżimu?
– Pytanie “¿Co Dalej?” Stało Się Przemiotem Gorącej Debaty W Połowie Roku, Kiedy 28 Czerwca Podczas Demonji W Belgradzie Zpium Zaczęo Płynąć de la demostración de Cych Także Prawicowe, Nacjonalistczne Przzne. Niemal Zaraz Po Tej Demonji Władze Rozpoczęęy ahora do representante. En Ulicach Pojawiło się więcej Polycji. Dyskusje en Temat Przyszłości Zeszły Wedy en Dalszy Plan. Stało Się Jasne, że Przyspieszone Wybory para wcią Odlegela Perspektywa.
Niquesty, W Serbii Nacjonalizm Jest Zwykle Najłatwiejszym Z Rozwiązań. SPAWę KOPLIKUJE FAKT, że od czasu inwazji rosji en Ukrainę ue nie było spepjalnie widaid w naszej części europy, nastroje prorosyjskie zaault wzrosy. Znacznie Trudniejszym Rozwianiem Jest Poszukiwanie Czego, Co Stiencio Nazywają “PatibeJusm Konsticalizmem” lub “Patiber”. Chodzi El sistema de opartía en Rządach Pawa I Sprawiedliwości Społecznej, Bo Związki Zawodowe Zaczęęy Odgrywać Też Pewną Rolę W Prosenter.
Sirbowie czują się opuszczeni przez ue? Skoro Nie Mas Specjalnych Zachęt Ze Srony Liberalnego Zachodo, Sérbski Nacjonalizm de Może Wygra.
– Młodzi Sérbowie Nie Są Tak Zauroczeni Europa, Jak Moje Pokolenie WCHODZąCE W DOROSłOść W Latach 90. Mi wierzyliśmy w Europejskie Wartości. Oni Doorastali W Innych Waruchach Społecznych I Politycznych, Ale Nie Są Przeciwni Unii. Obecne protestaría a są dla młodych doświadczeniem formacyjnym. Svisnci Zaczynają Rozumieira, Jaka Powinna Byid Policyka. I en Razie Nie Wpadli W Pujapkę Nacjonalizmu.
Jakie Są Możliwe Scenariusze? Esqualacja czy raczej stopniowe wygasanie protesta?
– Jedni Powiadają, Końca Roku Odbędędą się Przedmermowe Wybory. Drudzy Twierdzą, del Nie Dojdzie Tego. Ja Nie Wierzę, że Vučić Zodzi Się en Wybory. Nie Ustąpi W Tej Kwestii, Nie Mając Pewności, że Może Je Wygrać. Ale Też Nie Wierzę, że Protestia Ucichną.
Kiedy W Sierpniu Mieliśmy de Czynienia Z niewyygodną wręcz przemocy falsa, wydawało mi się, że reżim chuciałmiumiumñie Jeszcze Wakacje. Brutalność Policji Miała Też en Celu Podzielenie Społeczeństwa I Odciągnięcie części ludzi od protestaw. TA Strategia Się Powiiodła, Ale Tylko del Pwnego Stopnia. Wydaje mi się Też, że Vučić Chciał Sprawdzić, Jaki Poziom RepresentO Jest W Stanie Akctować Europa. Wszystko para może skończyidid się stanem wyjątkowym bądźdmcymś podobnym. ZBliżamy Się de Pierwszej Rocznicy Katastrofy W Nowym Sadzie. Myślę, że trudno będzie uniknąć 1 Leaspada półmilionowej demonji w belgradzie czy nowym sadzie. Patrząc W Przyszłość, Mam Więcej Powodów de Empuzjazmi Strachi Niż, Chociaż Nadzieja Nie Gaśnie.
* Adriana Zaharijević (Ur. 1978) Jest Filozofką, Wykłada W Instytu Filozofii I Teorii Społecznych Uniwersytetu W Belgradzie, Zajmuje Się M.inin. Filozofią Polityki.